Diagnose
Een diagnose van XLH wordt vaak gebaseerd op klinische en biochemische bevindingen, in combinatie met de familieanamnese. Variaties in de manifestatie van de ziekte kunnen echter tot vertraagde of verkeerde diagnose leiden.1,2
Moleculaire genetica kan gebruikt worden om een diagnose te stellen, om te bepalen of XLH geërfd is en wat het risico voor familieleden is.1
Klinisch
Kinderen:
Kinderen met XLH vertonen vaak verkromming van de onderste ledematen, verstoorde groei, en loopafwijkingen tijdens de eerste 1 tot 2 levensjaren. Een diagnose kan echter na de leeftijd van 2 jaar en zelfs tijdens de volwassenheid gesteld worden.1,3
Volwassenen:
Volwassen patiënten vertonen gewrichts- en botpijn, evenals stijfheid, geassocieerd met osteoartritis en enthesiopathie. Bijna de helft van de personen meldt een fractuur te hebben gehad. De meeste volwassenen met XLH hebben een korte gestalte en deformatie van de onderste ledematen.2,4,5
Biochemie
Als een patiënt klinische kenmerken heeft die lijken op rachitis, kan XLH via biochemische beoordeling gediagnosticeerd worden
De voornaamste biochemische kenmerken van XLH zijn een laag niveau van serumfosfaat, een verlaagd niveau 1,25-dihydroxyvitamine D niveau ten opzichte van de serumfosfaatconcentratie, een verlaagde verhouding tussen de maximale fosfaatherabsorptie in de tubuli en de glomerulaire filtratiesnelheid (TmP/GFR) en een verhoogd niveau van FGF23 in het serum.1,6-8
- Bijkomende biochemische kenmerken van XLH zijn een normale hoeveelheid 25-hydroxyvitamine D, een verhoogd fosfaatniveau in de urine, verhoogde waarden voor alkalische fosfatase en verhoogde of normale waarden voor parathyroïdhormoon7,8
Herabsorptie van fosfaat9-13
De TmP/GFR-waarde is de verhouding tussen de maximale herabsorptie van fosfaat in de niertubuli (TmP) en de glomerulaire filtratiesnelheid (GFR)
Familieanamnese
Belangrijke punten:
- Het is nodig om baby's en kinderen vroeg te diagnosticeren om een juiste behandeling te garanderen. Hiervan is bewezen dat het tot betere klinische resultaten leidt.3
- Screening van familieleden van XLH-patiënten kan helpen om niet eerder gediagnosticeerde personen te identificeren14
Stamboomanalyse
20% tot 30% van de gevallen zijn echter spontaan en komen dus niet voor in de familieanamnese.15-17
1. Ruppe MD. X-linked hypophosphatemia. In: Pagon RA, Adam MP, Ardinger HH, et al, eds. Gene Reviews. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK83985/. Geraadpleegd op 20 oktober 2017. 2. Econs MJ, Samsa GP, Monger M, Drezner MK, Feussner JR. X-linked hypophosphatemic rickets: a disease often unknown to affected patients. Bone Miner. 1994;24(1):17-24. 3. Linglart A, Biosse-Duplan M, Briot K, et al. Therapeutic management of hypophosphatemic rickets from infancy to adulthood. Endocr Connect. 2014;3(1):R13-R30. 4. Skrinar A, Dvorak-Ewell M, Evins A, et al. The lifelong impact of X-linked hypophosphataemia: results from a burden of disease survey. J Endocr Soc. 2019;3(7):1321-1334. 5. Hardy DC, Murphy WA, Siegel BA, Reid IR, Whyte MP. X-linked hypophosphatemia in adults: prevalence of skeletal radiographic and scintigraphic features. Radiology. 1989;171(2):403-414. 6. Carpenter TO, Imel EA, Holm IA, Jan de Beur SM, Insogna KL. A clinician's guide to X-linked hypophosphatemia. J Bone Miner Res. 2011;26(7):1381-1388. 7. Santos F, Fuente R, Mejia N, Mantecon L, Gil-Peña H, Ordoñez FA. Hypophosphatemia and growth. Pediatr Nephrol. 2013;28(4):595-603. 8. Haffner D, Emma F, Eastwood DM, et al. Clinical practice recommendations for the diagnosis and management of X-linked hypophosphataemia. Nat Rev Nephrol. 2019;15(7):435-455. 9. Payne RB. Renal tubular reabsorption of phosphate (TmP/GFR): indications and interpretation. Ann Clin Biochem. 1998;35(pt. 2):201-206. 10. Goldsweig BK, Carpenter TO. Hypophosphatemic rickets: lessons from disrupted FGF23 control of phosphorus homeostasis. Curr Osteoporos Rep. 2015;13(2):88-97. 11. Imel EA, Carpenter TO. A practical clinical approach to paediatric phosphate disorders. Endocr Dev. 2015;28:134-161. 12. Özkan B. Nutritional rickets. J Clin Res Pediatr Endocrinol. 2010;2(4):137-143. 13. Nield LS, Mahajan P, Joshi A, Kamat D. Rickets: not a disease of the past. Am Fam Physician. 2006;74(4):619-626. 14. Beck-Nielsen SS, Brusgaard K, Rasmussen LM, et al. Phenotype presentation of hypophosphatemic rickets in adults. Calcif Tissue Int. 2010;87(2):108-119. 15. Beck-Nielsen SS, Brixen K, Gram J, Brusgaard K. Mutational analysis of PHEX, FGF23, DMP1, SLC34A3 and CLCN5 in patients with hypophosphatemic rickets. J Hum Genet. 2012;57(7):453-458. 16. Gaucher C, Walrant-Debray O, Nguyen T-M, Esterle L, Garabédian M, Jehan F. PHEX analysis in 118 pedigrees reveals new genetic clues in hypophosphatemic rickets. Hum Genet. 2009;125(4):401-411. 17. Whyte MP, Schranck FW, Armamento-Villareal R. X-linked hypophosphatemia: a search for gender, race, anticipation, or parent of origin effects on disease expression in children. J Clin Endocrinol Metab. 1996;81(11):4075-4080.
